Betekenis geven aan de zaakvakken
Thematisch leren in groep 5 t/m 8
Als leerkracht kies je voor Thematisch leren om de leerstof rond wereldoriëntatie op een samenhangende en betekenisvolle manier te kunnen overbrengen. Door deze te koppelen aan de alledaagse leefwereld van jouw leerlingen kan je abstracte dingen duidelijk maken en krijgt de leerstof meer betekenis. Zo bereik je een dieper verwerken bij de leerling en wordt de leerstof beter opgeslagen in het lange termijn geheugen.
Met Thematisch leren doe je bewust een beroep op de hogere cognitieve en 21e eeuwse vaardigheden zoals kritisch en creatief denken. Je gebruikt onderzoeksvragen om leerlingen zelf actief na te laten denken en te stimuleren om te analyseren, te redeneren en te beargumenteren hoe de leerstof in elkaar zit en waarom deze belangrijk is.
Bij Thematisch leren kan ik leerkrachten op verschillende manieren ondersteunen:
- Bij het ontwerpen van eigen thema’s (Die de leerkrachten vervolgens zelf uitwerken).
- Met thema’s die reeds door ons zijn ontworpen vanuit de methodiek Thematisch Onderzoekend Leren.
- Door het verbeteren van het werken met een thematische aanpak zoals Blink, Facta, Vier-keer-Wijzer etc.
Begeleiding aan de hand van de methodiek
Thematisch Onderzoekend Leren
Als je kijkt naar de domeinen binnen wereldoriëntatie dan is het lastig om daar samenhang in te ontdekken. Toch is het ons gelukt om in totaal twintig thema’s te ontwerpen, gelinkt aan de kerndoelen, die in samenhang kunnen worden aangeboden. De samenhang zit niet direct binnen het thema (dan is het vaak een kunstgreep) maar binnen de in totaal vijf thema’s die tijdens een schooljaar per groep aan bod komen.
Alle thema’s beginnen met een prikkelende start waarbij voorkennis wordt opgehaald en voor een interessant eindproduct wordt gekozen. Vervolgens gaan de leerlingen aan de hand van centrale onderzoeksvragen kennis opdoen, vaardigheden oefenen en inzichten verwerven. Voor de basiskennis gebruiken we materiaal zoals een bestaande lesmethode voor aardrijkskunde, natuur & techniek of geschiedenis of de leerkrachten zoeken in hun voorbereiding passende leesteksten. Hierdoor verwerven alle leerlingen dezelfde kennisbasis. De differentiatie zit in de sub onderwerpen waar groepjes leerlingen zich in specialiseren.
Om de betrokkenheid te vergroten werkt de hele groep toe naar een gezamenlijk eindproduct. In dat eindproduct, bijvoorbeeld een reisgids, een folder of een klokhuisachtig filmpje, geeft de groep betekenis aan het onderwerp, komt alle kennis samen en worden de vaardigheden en de opgedane inzichten getoond.
De leerkracht heeft bij deze thematisch aanpak een belangrijke rol in het creëren van inzicht en het duiden van informatie. Tijdens minilessen legt de leerkracht als meer wetende partner onderwerpen uit en laat zien hoe de verschillende thema’s aan elkaar gelinkt zijn. De thema’s zijn namelijk op zo’n manier opgebouwd dat onderwerpen uit de kerndoelen elkaar versterken. Zo wordt het thema De strijd tegen het water gevolgd door het thema Het ontstaan van de steden tijdens de Middeleeuwen. De meeste steden in het gebied dat nu Nederland heet, ontstonden immers langs de waterwegen omdat het drassige land moeilijk begaanbaar was. Bij ieder thema zoekt de leerkracht de verbinding met de leefwereld van zijn of haar leerlingen. Betekenis is immer het sleutelwoord om meer betrokkenheid en meer leerrendement te creëren.
De leerkrachten die ik hierbij begeleid, werken twee jaar met mij samen aan de thema’s voor de groepen 5-8. Na deze ontwerpfase worden dit vaste thema’s die jaarlijks kunnen worden ingezet.
Begeleiding bij het ontwerpen van eigen thema's
Bij scholen waar de leerkrachten hun eigen thema’s (willen) ontwerpen spelen vaak verschillende kwesties. Dat kan gaan over de opbouw van een thema, hoe je met onderzoeksvragen werkt zonder dat er alleen naar feiten wordt gezocht, tot hoe je kunt voorkomen dat leerlingen meermalen hetzelfde thema krijgen of hoe de thema’s kunnen worden uitgebreid met een geïntegreerd daardoor betekenisvol taalaanbod?
Bij deze opdrachten probeer ik eerst de vraag helder te krijgen want vaak spelen er meer dingen tegelijkertijd. Zo zijn er nieuwe leerkrachten komen werken die qua thematisch leren van toeten noch blazen weten of mist de helicopterview waardoor het inzicht in het grotere geheel ontbreekt.
Vervolgens zijn er per jaar twee of drie gezamenlijke bijeenkomsten om meer overeenstemming te scheppen in het werken met thema’s en de afspraken te integreren in de (op te stellen) visie op leren. De inhoud van iedere bijeenkomst wordt afgestemd op de leervraag van het team en de ontwikkeling van het thematisch leren in de praktijk.
Begeleiding bij het werken met een methode zoals Blink, Facta of Vier Keer Wijzer
Veel leerkrachten die met een bestaande methode zoals Blink geïntegreerd werken ervaren ook nadelen. Dan is het goed om te kijken waar de schoen wringt: de voorgestelde organisatie die in de praktijk te veel onrust geeft, de geboden inhoud die te breed is en weinig samenhang kent of niet aansluit bij de populatie, de beoogde doelen rond leerlingen die niet overeenstemmen met een prettige haalbare leeromgeving of het ontbreken van veronderstelde leerkrachtvaardigheden.
Een begeleidingstraject op maat
In mijn trajecten stem ik altijd af op de wensen en de visie van de school. Ieder traject is op maat en komt in gezamenlijk overleg tot stand. Zo wordt Thematisch leren op een passende manier ingevoerd. Voor mij zijn visie en beleid belangrijke steunpilaren om een gefundeerde verandering tot stand te brengen. Daarom is er in een traject nauwe samenwerking met de directeur en/of de stuurgroep. Door de visie weten we met elkaar waar we naartoe werken, door goed beleid nemen we iedereen in het team (ook de nieuwe leerkrachten) mee in een langdurig gefundeerd proces naar een passende thematische aanpak.
Meer informatie over deze aanpak of wil je bespreken wat de mogelijkheden voor jouw school zijn? Neem contact op via info@tesselvanderlinde.nl
Samenwerking
Vanwege het succes van Thematisch Onderzoekend Leren werk ik nauw samen met Esther Mestebeld van Dunia Onderwijsadvies. Esther is een bevlogen onderwijsadviseur die vol enthousiasme leerkrachten begeleidt bij thematisch onderwijs in de groepen 5-8. Ze stelt vragen, luistert goed en denkt mee. Ze zet leraren in hun kracht en ontwikkelt zo samen met een team een passend, haalbaar traject waarbij het beste uit leerling en leerkracht wordt gehaald!
Esther Mestebeld | Dunia Onderwijsadvies is bereikbaar via esther@dunia-onderwijs.nl en/of via 06 21944751.
